Αλλεργικό Σοκ / Αναφυλαξία

Η αναφυλαξία είναι μια οξεία, δυνητικά απειλητική για τη ζωή αλλεργική αντίδραση μετά από έκθεση σε ένα αλλεργιογόνο. Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας εμφανίζονται άμεσα μετά από την επαφή με το υπεύθυνο αλλεργιογόνο και μπορεί να εξελιχθούν ταχέως.

Στα συχνότερα ενοχοποιούμενα αλλεργιογόνα ανήκουν:

• Οι τροφές (συχνότερα οι ξηροί καρποί, τα θαλασσινά, το γάλα, τα αυγά, τα όσπρια, τα σιτηρά, κάποια φρούτα και λαχανικά). Μερικά εξαιρετικά ευαίσθητα άτομα μπορούν να αντιδράσουν μόνο στη μυρωδιά φαγητών που μαγειρεύονται (π.χ. ψάρια) ή ακόμα και στην δερματική επαφή με τροφές στις οποίες είναι αλλεργικοί. Τα τρόφιμα είναι η κύρια αιτία εμφάνισης αναφυλαξίας στα παιδιά
• Τα φάρμακα είναι το συχνότερο αίτιο αναφυλαξίας στους ενήλικες (αντιβιοτικά, μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, σκιαγραφικά, κ.ά.) αλλά και φυτικά ή “εναλλακτικά” φάρμακα
• Δηλητήρια εντόμων (σφήκα, μέλισσα κ.ά.).
• Το φυσικό λατέξ από καουτσούκ (γάντια, προφυλακτικά, μπαλόνια κ.ά.)
• Άλλες πιο σπάνιες αιτίες (άσκηση, ιδιοπαθής κ.ά.)

Η αναφυλαξία είναι μια σοβαρή, συστηματική αντίδραση με εκδηλώσεις από περισσότερα συστήματα:

• Δέρμα: Πρήξιμο των χειλέων, του προσώπου, των βλεφάρων, κνίδωση-εξάνθημα, ερυθρότητα δέρματος, κνησμό
• Αναπνευστικό: Δύσπνοια, οίδημα γλώσσας και λάρυγγα, δυσκολία στην ομιλία και/ή βράγχος φωνής, συριγμός ή επίμονος βήχας
• Γαστρεντερικό: κοιλιακό άλγος, έμετοι
• Κυκλοφορικό: Ωχρότητα, επίμονη ζάλη, πτώση αρτηριακής πίεσης, λιποθυμία και απώλεια των αισθήσεων (αλλεργικό σοκ)

Ένας μικρός αριθμός ατόμων αναπτύσσει ξαφνικά σημεία και συμπτώματα σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης (λιποθυμία, συγκοπή) χωρίς πρώιμα σημάδια και αυτοί οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε επιπλέον έλεγχο για καταστάσεις που προδιαθέτουν σε σοβαρές αντιδράσεις όπως σύνδρομα ενεργοποίησης μαστοκυττάρων.

Η αντίδραση μπορεί να επιβαρυνθεί και από άλλους παράγοντες που μπορεί να συνυπάρχουν όπως κακώς ελεγχόμενο άσθμα, η σωματική άσκηση, αλκοόλ, ορμονικές αλλαγές, λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, καρδιαγγειακές παθήσεις κ.ά.

Η αναφυλαξία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγουσα, απειλητική για τη ζωή κατάσταση, που απαιτεί άμεση θεραπεία και ιατρική φροντίδα. Το φάρμακο πρώτης επιλογής στην αναφυλαξία είναι η αδρεναλίνη, (όχι η κορτιζόνη που λανθασμένα χρησιμοποιείται περισσότερο), η οποία και πρέπει να χορηγηθεί χωρίς καθυστέρηση. Η αδρεναλίνη δρα ταχέως και μπορεί να αντιστρέψει όλα τα συμπτώματα μέσα σε λίγα λεπτά.

Η αποτελεσματική διαχείριση της αναφυλαξίας σώζει ζωές αλλά και ο εντοπισμός της αιτίας της αναφυλαξίας είναι εξίσου σημαντικός για την πρόληψη ανάλογων επεισοδίων στο μέλλον.

Οι αλλεργιολόγοι είναι ειδικά εκπαιδευμένοι στο να εξετάζουν το ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων, να διεξάγουν διαγνωστικές εξετάσεις (όπως δερματικά αλλεργικά τεστ, αιματολογικές εξετάσεις και προκλήσεις) για τον εντοπισμό των ενοχοποιούμενων αλλεργιογόνων, να εξετάζουν τις επιλογές θεραπείας και να διδάσκουν τεχνικές αποφυγής.

Κάθε ασθενής με ιστορικό αναφυλαξίας πρέπει να είναι ενημερωμένος έτσι ώστε να αναγνωρίζει εγκαίρως τα συμπτώματα της αναφυλαξίας και να ακολουθεί αμέσως το σχέδιο αντιμετώπισης αναφυλαξίας που του έχει δοθεί από τον αλλεργιολόγο του.

• Εκπαιδεύστε τα αγαπημένα σας πρόσωπα, ενημερώστε την οικογένεια και τους φίλους για την αλλεργία σας
• Ενημερώστε τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας εάν είστε αλλεργικοί σε κάποια φάρμακα για να φροντίσουν να συνταγογραφήσουν ασφαλή εναλλακτικά φάρμακα
• Εάν έχετε τροφική αλλεργία, διαβάζετε πάντα προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων και ενημερώστε το προσωπικό των εστιατορίων για την αλλεργία σας
• Φορέστε ένα βραχιόλι ιατρικής ταυτοποίησης έτσι ώστε να είναι εμφανής ο τύπος αλλεργίας σας ακόμη και εάν χάσετε τις αισθήσεις σας

Ωστόσο, τα παιδιά και ιδιαίτερα τα βρέφη μπορεί να μην είναι σε θέση να εκφράσουν λεκτικά τα αρχικά υποκειμενικά συμπτώματα της αναφυλαξίας. Τα βρέφη μπορεί να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν εξάνθημα, βήχα, επίμονο εμετό και ευερεθιστότητα.

Ειδικά για τα τα παιδιά που έχουν εμφανίσει αναφυλαξία πρέπει να υπάρχει επαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση τόσο του ίδιου του παιδιού (αν είναι σε ηλικία που μπορεί να κατανοήσει και να εκτελέσει τα απαραίτητα βήματα) όσο και των δασκάλων-φροντιστών-προπονητών που είναι υπεύθυνοι για τα παιδιά στους χώρους εκπαίδευσης ή άσκησης.

Για να είναι το παιδί σας ασφαλές:

• Ενημερώστε τους φροντιστές, δάσκαλους για την αλλεργία του παιδιού σας και βεβαιωθείτε ότι ξέρουν τι να κάνουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης
• Εκπαιδεύστε το παιδί σας, ανάλογα την ηλικία και το επίπεδο κατανόησής του για την αποφυγή των αλλεργιογόνων
• Φροντίστε να υπάρχει πάντα συσκευή αυτοενιέμενης αδρεναλίνης μαζί με το παιδί σε όλες τις δραστηριότητες του

Η αντιμετώπιση της αναφυλαξίας μπορεί να περιλαμβάνει οριστική θεραπεία της αλλεργίας που την προκάλεσε όπως με την ανοσοθεραπεία σε δηλητήριο σφήκας ή μέλισσας όπου ο αλλεργιολόγος χορηγεί μικρές δόσεις του δηλητηρίου και μειώνεται η ευαισθησία στα δηλητήρια. Η θεραπεία αυτή έχει αποδειχθεί ότι είναι 90-98% αποτελεσματική στην πρόληψη μελλοντικών αλλεργικών αντιδράσεων σε τσιμπήματα εντόμων.

Σημαντικά βήματα γίνονται τα τελευταία χρόνια για την αντιμετώπιση και της αναφυλαξίας από τροφική αλλεργία με την από του στόματος ανοσοθεραπεία όπου και προκαλείται σταδιακή απευαισθητοποίηση στις τροφές ακολουθώντας συγκεκριμένα πρωτόκολλα θεραπείας. Ο στόχος της οικοδόμησης ανοχής σε τροφές επιτυγχάνεται με χορήγηση αρχικά μικρών ποσοτήτων του υπεύθυνου τροφικού αλλεργιογόνου και με προοδευτική αύξηση των δόσεων του και γίνεται μόνο από εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό.

Η αναφυλαξία μπορεί να βιωθεί ως μία ιδιαίτερα τρομακτική εμπειρία, αλλά μία καλή προετοιμασία και διαχείριση της μαζί με τον γιατρό σας θα σας βοηθήσει να προλάβετε την επανεμφάνισή της αλλά και να την αντιμετωπίσετε γρήγορα και αποτελεσματικά.